Thuế đối ứng (Retaliatory Tariff) là loại thuế mà một quốc gia áp đặt lên hàng hóa nhập khẩu từ một quốc gia khác để đáp trả chính sách thuế quan hoặc các biện pháp thương mại không công bằng của nước đó. Mục tiêu của thuế đối ứng là:

• Gây áp lực buộc đối tác thương mại thay đổi chính sách.

• Bảo vệ ngành sản xuất nội địa khỏi sự cạnh tranh không công bằng.

• Cân bằng tác động từ các biện pháp thuế quan ban đầu do quốc gia khác áp đặt.

Mỹ là một trong những nền kinh tế lớn nhất thế giới và có quan hệ thương mại rộng khắp. Khi Mỹ áp đặt thuế quan lên hàng hóa nhập khẩu từ các nước khác, các đối tác thương mại thường phản ứng bằng cách áp đặt thuế đối ứng. Điều này dẫn đến một số tác động đáng kể:

• Giảm GDP: Các nhà kinh tế, như Gregory Daco từ EY, dự báo thuế đối ứng có thể khiến GDP Mỹ giảm 1,5-2,1% trong các năm 2025-2026 do ảnh hưởng đến đầu tư và tiêu dùng. Fed Atlanta cũng dự báo GDP quý I/2025 có thể giảm 2,8% nếu chi tiêu tiêu dùng suy yếu.
• Gián đoạn chuỗi cung ứng: Mỹ phụ thuộc lớn vào nhập khẩu từ Canada, Mexico, và Trung Quốc (gần 2.200 tỷ USD thương mại hai chiều mỗi năm). Thuế quan làm gián đoạn chuỗi cung ứng, gây khó khăn cho các ngành như ô tô, xây dựng, và công nghệ.

• Biến động thị trường: Sự bất ổn từ thuế đối ứng có thể làm suy yếu niềm tin của nhà đầu tư, dẫn đến biến động trên thị trường chứng khoán và trái phiếu. Một số chuyên gia cảnh báo về nguy cơ “stagflation” (tăng trưởng chậm, lạm phát cao).
• Tỷ giá USD: Mặc dù một số ý kiến cho rằng thuế đối ứng có thể tăng sức mạnh đồng USD (do giảm nhập khẩu), điều này cũng làm hàng xuất khẩu Mỹ đắt hơn, gây bất lợi cho các ngành phụ thuộc vào xuất khẩu.

• Lợi ích tiềm năng: Thuế đối ứng có thể khuyến khích các công ty nước ngoài xây dựng nhà máy tại Mỹ, tạo việc làm trong một số ngành như thép và ô tô. Nó cũng mang lại nguồn thu lớn cho ngân sách, giúp tài trợ các chính sách giảm thuế nội địa.
• Rủi ro dài hạn: Tuy nhiên, các nhà kinh tế như Mary Lovely (Viện Peterson) và Mark Zandi (Moody’s) cho rằng thuế đối ứng không giải quyết được gốc rễ của thâm hụt thương mại, vốn nằm ở đặc thù kinh tế Mỹ (tiêu dùng cao, tiết kiệm thấp). Thay vào đó, nó có thể gây suy thoái nếu áp dụng kéo dài mà không có chiến lược đàm phán hiệu quả.

• Thuế đối ứng là một “con dao hai lưỡi” đối với kinh tế Mỹ. Trong ngắn hạn, nó có thể mang lại lợi ích chính trị và kinh tế nhất định, như bảo vệ ngành sản xuất và tăng thu ngân sách.
• Tuy nhiên, áp lực từ lạm phát, suy giảm tăng trưởng, và chiến tranh thương mại có thể làm suy yếu nền kinh tế Mỹ trong trung và dài hạn. Để giảm thiểu rủi ro, chính quyền Trump cần kết hợp thuế quan với các cuộc đàm phán thương mại linh hoạt, tránh leo thang căng thẳng với các đối tác lớn như Trung Quốc, EU, và các nước láng giềng Bắc Mỹ. Trong bối cảnh hiện tại (ngày 2/4/2025), khi chính sách này chính thức được công bố, tác động thực tế sẽ phụ thuộc vào cách Mỹ triển khai và phản ứng từ cộng đồng quốc tế.