Việt Nam sẽ kiểm soát xuất xứ và chống gian lận hàng hóa

Việt Nam sẽ kiểm soát xuất xứ và chống gian lận hàng hóa

Việt Nam đang ngày càng chú trọng kiểm soát xuất xứ hàng hóa và chống gian lận thương mại, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập sâu rộng với các hiệp định thương mại tự do (FTA) và những căng thẳng thương mại toàn cầu. Dưới đây là phân tích về các biện pháp và xu hướng Việt Nam đang triển khai trong kiểm soát xuất xứ và chống gian lận hàng hóa:

• Gia tăng gian lận xuất xứ: Một số doanh nghiệp nước ngoài (đặc biệt là từ Trung Quốc) tìm cách “đội lốt” hàng Việt Nam để lách thuế khi xuất sang các thị trường lớn như Mỹ, EU.

• Cam kết quốc tế: Việt Nam đã ký nhiều FTA thế hệ mới như EVFTA, CPTPP, RCEP… Các hiệp định này yêu cầu kiểm soát chặt về quy tắc xuất xứ để được hưởng ưu đãi thuế quan.

• Rủi ro bị điều tra phòng vệ thương mại: Nếu bị phát hiện có gian lận, Việt Nam có thể bị áp thuế trừng phạt, ảnh hưởng lớn đến xuất khẩu và uy tín quốc gia.

a. Tăng cường kiểm tra, giám sát xuất xứ hàng hóa

• Quy trình cấp và kiểm tra C/O (Giấy chứng nhận xuất xứ) được siết chặt, yêu cầu doanh nghiệp cung cấp đầy đủ hồ sơ chứng minh nguồn gốc nguyên liệu, quá trình sản xuất.

• Tăng cường hậu kiểm: Không chỉ kiểm tra lúc cấp C/O, các cơ quan chức năng (như Hải quan, Bộ Công Thương) còn tiến hành hậu kiểm tại doanh nghiệp, kiểm tra thực tế cơ sở sản xuất.

b. Ứng dụng công nghệ trong truy xuất nguồn gốc

• Mã số, mã vạch và blockchain đang được nghiên cứu và ứng dụng để đảm bảo tính minh bạch trong chuỗi cung ứng.

• Cơ sở dữ liệu quốc gia về xuất xứ hàng hóa giúp liên thông thông tin giữa các bộ, ngành và doanh nghiệp.

c. Xử lý mạnh tay các hành vi gian lận

• Tăng mức xử phạt: Các hành vi như giả mạo C/O, khai báo sai về nguồn gốc, dán nhãn “Made in Vietnam” sai quy định có thể bị xử lý hình sự hoặc thu hồi giấy phép xuất khẩu.

• Công bố công khai các vụ việc để răn đe và tạo áp lực tuân thủ cho cộng đồng doanh nghiệp.

• Việt Nam chủ động phối hợp với các nước đối tác (Mỹ, EU, ASEAN…) trong trao đổi thông tin thương mại, điều tra chống lẩn tránh thuế.

• Tham gia các tổ chức quốc tế như Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) để cập nhật tiêu chuẩn và kinh nghiệm quốc tế.

• Hướng dẫn doanh nghiệp hiểu rõ quy tắc xuất xứ trong từng FTA, cách chứng minh và xây dựng hồ sơ minh bạch.

• Khuyến khích doanh nghiệp nội địa hóa sản phẩm, đầu tư sản xuất tại Việt Nam thực sự để đáp ứng tiêu chí “xuất xứ Việt Nam”.

• Khó kiểm soát doanh nghiệp “vỏ bọc”: Nhiều công ty “ma” được lập ra chỉ để xuất khẩu gian lận, rất khó truy dấu.

• Thiếu nguồn lực kiểm tra hậu kiểm: Nhân lực và công nghệ vẫn còn hạn chế so với mức độ phức tạp của các hình thức gian lận.

• Đề xuất:

  • Đầu tư công nghệ số và tự động hóa trong kiểm tra, giám sát.

  • Tăng cường hợp tác liên ngành (Hải quan – Công Thương – Công an – Tài chính).

  • Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa hiểu và tuân thủ đúng quy định.